Гаўрыіл Канстанцінавіч Айвазоўскі

Гаўрыіл Канстанцінавіч Айвазоўскі
арм.: Գաբրիէլ Այվազեան
галоўны рэдактар[d] (Maciats Aghavni[d]) студзень 1855 — жнівень 1865
галоўны рэдактар[d] (Bazmavep[d]) 1843 — 1848
Пераемнік	Ghevont Alishan[d]
дырэктар 1848 — 1856
Адукацыя	Востраў Сан-Ладзара-дэльі-Армені
Дзейнасць	манах, гісторык, перакладчык, філолаг, грамадскі дзеяч, настаўнік, святар
Месца працы	Murad-Raphaelyan College[d] Bazmavep[d] Muradian school[d] Q20507698? Maciats Aghavni[d] Q12166832?
Нараджэнне	10 (22) мая 1812 Феадосія, Таўрычаская губерня, Расійская імперыя
Смерць	8 (20) красавіка 1880 (67 гадоў) Тыфліс, Расійская імперыя
Пахаванне	Царква Сурб Геворг[d]

Архібіскуп Гаўрыіл (у свету Габрыэл Канстанцінавіч Айвазоўскі (Айвазян), арм.: Գաբրիէլ Այվազեան), (1812—1880) — армянскі святар, навуковы гісторык, лінгвіст і паліглот. Родны брат выбітнага мастака-марыніста Івана Айвазоўскага.

Біяграфія

Нарадзіўся ў Феадосіі у сям’і збяднелага армянскага купца. Хрышчаны ў мясцовай армянскай царкве св. Георгія. Габрыэл быў другім дзіцём у сям’і Айвазоўскіх. Адукацыю атрымаў у царкоўна-прыходскай школе пры царкве святога Саркіса. У 13 гадоў быў адпраўлены бацькамі ў горад Карасубазар для навучання ў Мінаса Медыцы. У 1826 годзе а. Мінас адправіў Габрыэла для атрымання гуманітарнай і багаслоўскай адукацыі ў Акадэмію мхітарыстаў на востраве святога Лазара ў Венецыі.

У 1830 г. Габрыэл Айвазоўскі быў пастрыжаны ў манахі, у 1834 г. збудаваны ў сан архімандрыта з атрыманнем звання магістра багаслоўя. У 1837—1847 гг. займаў пост сакратара Кангрэгацыі. Таксама з 1837 года Габрыэл Айвазоўскі атрымаў званне прафесара і пачаткаў выкладаць усходнія мовы пры Акадэміі мхітарыстаў. У 1843 годзе заснаваў першы часопіс Кангрэгацыі «Базмавеп».

У 1847 годзе Айвазоўскі пераехаў у Парыж. У Парыжы быў прызначаны рэктарам ліцэя, дзе ён ізноў стаў займацца сваёй выкладніцкай дзейнасцю, якую сумяшчаў з навуковай працай.

У 1855 годзе пачаткаў выпуск новага выдання «Голуб Масіса» (фр.: La colombe du Massus).

Пасля пад уплывам брата Івана Канстанцінавіча ён адмовіўся ад каталіцкай веры і вярнуўся ва ўлонне Армянскай апостальскай царквы.

У 1858 годзе па запрашэнні расійскага ўрада вярнуўся з Парыжа ў родную Феадосію, быў прызначаны правадыром Нахіджэвана-Бесарабскай епархіі.

Халібаўскае вучылішча

Па вяртанні ў Феадосію Габрыэл разам з братам Іванам паехалі ў Маскву дзеля азнаямлення з Лазараўскім вучылішчам усходніх моў. Восенню таго ж года яны скіраваліся ў Санкт-Пецярбург і ўявілі ва ўрадавыя органы ўжо гатовы праект і статут будучай нацыянальнай армянскага вучылішча ў Феадосію.

Буйную суму грошай на гэты праект вылучыў мецэнат-кіраўнік горада, буйны прамысловец Аруцюн Пагосавіч Халібян, у гонар якога і было названа вучылішча. Гэта было яго асноўная ўмова, патрэбная для таго, каб ён вылучыў грошы на будаванне.

Адукацыя ў навучальнай установе давалася на роўні гімназіі, то бок агульная сярэдняя адукацыя. У вучылішчы агадваўся шасцігадовы курс навучання. З 1858 года яно знаходзілася ў здымным памяшканні, але ў 1862 годзе вучылішча пераехала ў новы, добры двухпавярховы каменны будынак, дзе таксама пабудавалі аптэку і лякарню.

Пры вучэльні была адкрыта свая друкарня, што стала першай друкарняй у гісторыі крымскіх армян. Тут выдаваўся «Голуб Масіса» на рускай, армянскай, французскай мовах. Да яго выходзіў дадатак — часопіс «Вясёлка».

У друкарні Халібаўскага вучылішча была выпушчана кніга Аванеса (Івана) Тэр-Абраміяна, асабістага сакратара архібіскупа Айвазоўскага, які працаваў у друкарні, стаяў у яе вытокаў. Ён напісаў кнігу на армянскай мове «Гісторыя Крыма», дзе ўявіў досыць аб’ёмную інфармацыю па крымалогіі. У гэтай кнізе ён расказаў пра Крым і народы, што яго насялялі. Кніга была надрукавана ў 1865 годзе

Спасылкі

• Энциклопедия фонда «Хайазг»
• Русская история в портретах
• Айвазовский, Гавриил Константинович // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
• Шаэн Хачатрян. БРАТЬЯ АЙВАЗОВСКИЕ // Журнал «Третьяковская галерея», #4 2016 (53)